RWS – Effective Water Storage as Flood Protection #SWI2013

Effectief water bergen: De mogelijkheden van Rijnstrangen als retentiegebied voor bescherming tegen overstromingen. De Nederlandse dijken zijn gedimensioneerd op een bepaalde afvoer die (statistisch gezien) eens in de 1250 jaar voorkomt. Dat wil zeggen dat hogere afvoeren tot overstromingen kunnen leiden, maar dat lagere afvoeren veilig (dat wil zeggen zonder overstromingen) via de rivieren afgevoerd moeten kunnen worden naar zee en naar het IJsselmeer. Die afvoer die eens in de 1250 jaar voorkomt heet de maatgevende afvoer en komt weer tot stand door een statistische analyse uit te voeren op de historisch opgetreden hoogwaters. In Nederland worden die gegevens
sinds 1901 bijgehouden, en door een extreme waarde verdeling door die gegevens te fitten en vervolgens te extrapoleren naar een  herhalingstijd van 1250 jaar wordt de maatgevende afvoer gevonden. Deze procedure wordt eens in de 5 jaar herhaald en kan leiden tot een aanpassing van de maatgevende afvoer.

In 1996 (waarbij de gegevens tot en met 1990 werden gebruikt) werd op deze manier een maatgevende afvoer van 15.000 m3/s gevonden bij Lobith. In 2001 werd de analyse herhaald met de afvoeren van 1901 tot en met 1995. In 1993 en 1995 waren (toevalligerwijs) zeer hoge afvoeren opgetreden, en de statistiek zorgde ervoor dat de maatgevende afvoer steeg van 15.000 m3/s naar 16.000 m3/s. Omdat een hogere afvoer tot hogere waterstanden leidt waren op dat moment de Nederlandse dijken feitelijk te laag en werd er een programma in het leven geroepen om dat probleem op te lossen. In plaats van de dijken te verhogen werd besloten om de rivier meer ruimte te geven zodat de waterstand bij een afvoer van 16.000 m3/s gelijk zou worden aan die van 15.000 m3/s. Dat betekent dat de dijken niet verhoogd zouden hoeven te worden en dat werd op dat moment een meer robuuste oplossing gevonden. Dit programma (Ruimte voor de Rivier) is nu in uitvoering, kost ongeveer 2.3 miljard euro, beslaat ruim 30 maatregelen in het rivierengebied en moet in 2015 klaar zijn. Ruimte voor de Rivier kijkt ook naar de toekomst, als de maatgevende afvoer misschien nog verder stijgt. Er zijn tekenen die er op wijzen dat deze nog door kan stijgen tot 18.000 m3/s. Dan zouden er nóg meer ruimtelijke maatregelen genomen moeten worden om Nederland veilig te houden. Eén van de zeer rigoureuze maatregelen waaraan je dan kunt denken is het inrichten van een retentiegebied, een gebied waarin veel water geborgen kan worden zodat benedenstrooms (stroomafwaarts) minder water aankomt en daardoor de situatie veiliger is. Zo’n gebied moet dat zo ver mogelijk stroomopwaarts op de Rijn liggen omdat het dan het grootste effect heeft. Het gebied waar men aan denkt heet Rijnstrangen en bevindt zich een paar kilometer stroomafwaarts van Lobith.